Nieuwe krachten voor de kinderopvang
Al geruime tijd heerst er een arbeidskrapte in de kinderopvang. In 2023 was er zelfs sprake van een historisch record met zevenduizend openstaande vacatures. Arteveldehogeschool onderzocht daarom hoe mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt toegeleid kunnen worden naar deze sector. Samen met hun projectpartners faciliteerde ze het hele proces van toeleiding tot een vast contract. Via mentor- en jobcoaching wordt het leerproces van de instromende kindbegeleiders ondersteund. Kinderopvang De Biotoop in Gent plukte hier alvast de vruchten van.
Onder meer met onze mentoropleiding en -coaching hopen we op een langdurige en kwaliteitsvolle manier de instroom van nieuwe krachten in de kinderopvang te realiseren.”
De hoge werkdruk en de hoge kindratio – waarbij één begeleider instaat voor negen kinderen – maken de werkomstandigheden in de kinderopvang op zijn minst gezegd uitdagend. Hierdoor raken de vacatures voor kindbegeleiders alsmaar moeilijker ingevuld en is de personeelsuitval hoog, zo stelden onderzoekers Kim Rousseau en Maxime Locqueneux van Arteveldehogeschool vast. “Daardoor staat de kwaliteitsvolle zorg van duizenden baby’s onder druk.”
Vele projectpartners
Met het project ‘Nieuwe krachten voor de kinderopvang’ wilde de Arteveldehogeschool daarom meer werkzoekenden en niet-beroepsactieven ‘met een afstand tot de arbeidsmarkt’ warm maken voor een job als kindbegeleider. “Elke projectpartner heeft vanuit zijn eigen expertise zijn bijdrage tot dit project geleverd”, vertelt Kim.
“CVO Groeipunt organiseert de opleiding tot kindbegeleider, VDAB brengt cursisten aan, Stad Gent voorziet jobcoaches voor de trajectbegeleiding, de lokale kinderopvanginitiatieven voorzien een oefenplek en mentoren, en wij als Arteveldehogeschool organiseren de mentorcoaching waarbij we de mentoren op de werkvloer ondersteunen om de nieuwe instromers zo veel mogelijk tot leren te brengen. Op die manier hopen we op een langdurige en kwaliteitsvolle instroom van nieuwe krachten. Dit is trouwens een ESF-project met steun van Europa en de Vlaamse Gemeenschap.”
Afstand tot de arbeidsmarkt
Mensen ‘met een afstand tot de arbeidsmarkt’: dat zijn personen die extra ondersteuning nodig hebben om een opleidings- en arbeidstraject tot een goed einde te brengen. “Die ondersteuning werd op tal van manieren geboden binnen dit project,” vervolgt Maxime. “CVO Groeipunt besliste bijvoorbeeld om de module ‘De kinderopvang en ik’ al in juni te organiseren zodat potentiële kindbegeleiders goed wisten waaraan ze begonnen en in de zomermaanden konden beslissen of ze het traject wilden aanvatten. Stad Gent voorzag simultaan jobcoaches die ondersteuning op maat van de cursisten boden: ze deden een kennismakingsgesprek, waren aanwezig bij tussentijdse en eindevaluaties, en waren aanspreekbaar voor tal van andere vragen. Eén van de succesfactoren van dit project is voor ons toch écht die jobcoach: alle kleine moeilijkheden onderweg die normaal zouden zorgen voor een uitval, werden via de jobcoaches opgevangen.”
Mentorcoaching
“De mentorcoaching was ten slotte voor ons”, vermeldt Kim. “Doordat het zwaartepunt van de opleiding tot kindbegeleider sinds de opleidingshervorming nu op ‘werkplekleren’ ligt en er dus heel wat competenties niet meer louter op de schoolbanken, maar IN de kinderopvang moeten worden behaald, vraagt dat een grote verantwoordelijkheid van de werkplekken en de mentoren. We verwachten dus steeds meer dat de sector zijn eigen nieuwe instroom opleidt. Dat is geen evidente opdracht voor de meestal kortgeschoolde kindbegeleiders die deze taak simultaan met de begeleiding van negen kinderen opnemen.”
Onze collega’s van De Biotoop die de mentorcoaching volgden, weten nu beter wat ze mogen verwachten van een stagiaire en hoe ze die begeleiding op een goede manier kunnen aanpakken.”
Een goede mentor
“Uit ons onderzoek bleek dat een goede mentor niet alleen een aantal jaren ervaring moet hebben en minstens vijentwintig jaar oud moet zijn”, stelde Maxime vast. “Een goede mentor kan óók goed luisteren, ziet leerkansen, kan goed aan zelfreflectie doen en is nabij. In het ideale scenario staat een mentor er niet alleen voor, maar wordt hij gedragen door zijn organisatie. Kindbegeleider én tegelijk mentor zijn in een overbevraagde sector is immers niet evident.”
Arteveldehogeschool ontwikkelde daarop een mentoropleiding toegespitst op het model van Inspirerend Coachen van Jef Clement. “Onze opleiding duurt 2 x 4 uur en is heel praktijkgericht. We willen vooral veel oefenen en uitwisselen. Ondertussen hebben we al een dertigtal coaches opgeleid, die aan het einde ook een certificaat krijgen.”
Teamdag communicatie
Bij kinderopvang De Biotoop in Gent volgden een aantal ervaren kindbegeleiders deze nieuwe mentoropleiding. “We zijn echt heel tevreden over de samenwerking met de Arteveldehogeschool in dit project”, getuigt pedagogisch ondersteuner Marijke Bracke. “De mensen van Artevelde luisterden, gaven advies en koppelden achteraf ook naar ons terug. Onze collega’s van De Biotoop die de mentorcoaching volgden, weten nu beter wat ze mogen verwachten van een stagiaire en hoe ze die begeleiding op een goede manier kunnen aanpakken naast hun gewone takenpakket. Zij voelen zich gesterkt in hun mentorrol en onze nieuwe medewerkers voelen zich sneller thuis in hun nieuwe job.”
Zes eindproducten
Samen met het projectteam realiseerde Arteveldehogeschool ook zes ‘eindproducten’ om de kinderopvangsector langdurig te ondersteunen. “We wilden onszelf eigenlijk na dit project misbaar maken”, vertelt Kim. “We zetten hier graag twee van de zes eindproducten in de kijker: allereerst onze ‘steekkaarten’ om de mentor tijdens de eerste dagen en weken van een cursist te ondersteunen. Het is niet altijd evident om tijd en ruimte te vinden voor een warm welkom.
De steekkaarten bieden een houvast voor zowel de mentor als de cursist om gedurende die eerste dagen taken op maat van het leerproces van de cursist te voorzien. Ze zijn laagdrempelig en altijd op dezelfde manier opgebouwd: observeer, doe en reflecteer. Kijk eerst goed wat er wordt gedaan en gezegd en hoe het kind reageert, doe het dan zelf, en reflecteer daarna over wat er goed en minder goed ging.”
“Als mentorcoach trachtten we garant te staan voor een optimaal leerklimaat en -proces van de cursist. Als dat moeilijk verliep, was het voor de cursist en de mentor vaak niet eenvoudig om de vinger op de wonde te leggen, vult Maxime aan. “Daarom ontwikkelden we ook een reflectiemodel aan de hand van vier dimensies waarbij de cursist, de mentor en de opleider in gesprek kunnen gaan over het leerproces.”
“Omdat de samenwerking zo fijn is, laten we onze toekomstige teamdag trouwens ook door de Arteveldehogeschool organiseren,” sluit Marijke af. “Die teamdag zal gaan over een open en transparante communicatie. Ik ben ervan overtuigd dat dit een positieve invloed zal hebben op de samenwerking tussen onze medewerkers, ondersteuners en verantwoordelijken.”
Meer weten?
Kennis delen
Onderzoekers die ook les geven, praten met hun studenten meteen over hun ervaringen. Dat is een grote meerwaarde. Uit onderzoek halen de verschillende partijen voordeel: de bedrijven die op de eerste lijn staan tijdens het onderzoek, de hele sector, de studenten die de informatie uit eerste hand krijgen en de studenten die in latere jaren volgen en de cases in hun curriculum krijgen.
Nog spraakmakers?
Smaakt dit interview naar meer? Is je honger naar kennis niet te stillen? Wil je weten hoe andere onderzoekers en bedrijven hebben samengewerkt om innovatieve ideeën om te zetten naar impactvolle projecten?
Werk & Economie
Met deze uitgave willen de Vlaamse hogescholen graag een aantal projecten in de kijker zetten. Zo kom je het wat en hoe te weten, en ontdek je de impact van ons innoverend hoger onderwijs. Het is de bedoeling jou als lezer, te inspireren en te laten nadenken over hoe een hogeschool jouw organisatie of onderneming kan helpen om de volgende stap te nemen in jouw innovatieproces.
